پایبندی به مصرف دارو به معنی این است که پس از تجویز دارو توسط پزشک، بیمار برای مصرف درست دارو همکاری و همراهی کند. مصرف درست دارو به معنی استفاده از داروی تجویز شده توسط پزشک، با مقدار (دوز) صحیح، در زمان درست و در فواصل منظم است.
همه ما در زندگی خود با حداقل یکی از موارد زیر مواجه شده ایم:
- بیمار داروهایش را اشتباه مصرف می‌کند
- بیمار فراموش می‌کند داروهایش را در زمان صحیح استفاده کند
- بیمار از تداوم مصرف دارو به هر دلیلی منصرف می شود
در دهه های اخیر، بیشتر از اینکه بر پذیرش بی قید و شرط بیمار نسبت به درمانی که طبق صلاحدید پزشک تجویز شده تمرکز شود، بر عواملی که باعث عدم همراهی بیماران در ادامه دادن روند درمان می شود پرداخته شده است. در واقع تاکید بیشتری روی نقش بیماران در بهبود وضعیت بیماری خود شده است. تا آنجا که گاهی پایبندی به هر درمانی، حتی اگر آن درمان بهترین انتخاب ممکن نباشد در روند بهبودی اثربخش تر است. از این رو پیدا کردن دلایل عدم همراهی بیمار با رژیم دارویی و از طرفی نقش کادر درمان (پزشک، داروساز، پرستار و غیره) در افزایش پذیرش بیماران نسبت به داروهای تجویز شده می تواند در بهبود سلامت جامعه اثر چشمگیری داشته باشد.
در این مقاله به بررسی نقش دکتر داروساز در افزایش همراهی بیماران در روند درمان می پردازیم.
تحویل دارو در داروخانه شناخته شده ترین نقش داروسازان است، آنها می‌توانند نقش حیاتی در ارتقا وضعیت سلامت بیماران با ارائه مشاوره دارویی و مدیریت دارودرمانی بیماری ها بر اساس وضعیت بیمار ایفا کنند.
داروسازان در هر حیطه ای که کار می کنند (صنعت، داروخانه، بیمارستان و غیره) می توانند در افزایش پایبندی بیماران به دارودرمانی و همراهی آنها با روند درمان اثرگذار باشند.
از آنجایی که دلیل عدم همراهی مداوم و منظم با داروهای تجویز شده در هر بیمار می تواند با توجه به سبک زندگی فردی متفاوت باشد، داروسازان می توانند با ارزیابی تک به تک بیماران، بررسی میزان پایبندی آنها به درمان و پیدا کردن ریشه این مشکل و تحلیل موانعی که در راه مصرف درست و مداوم دارو وجود دارد در ارائه راهکارهایی برای همراهی و همکاری بیماران سهم به سزا داشته باشند.
به این منظور آگاهی بخشی و آموزش بیماران در زمینه بیماری شرط لازم است اما برای ادامه پایبندی به درمان کافی نیست. آموزش به بیماران باید کاملا واضح و به زبان ساده، قابل فهم و به خاطر سپردنی باشد.
داروسازان می توانند بیماران را از منافع پایبندی به درمان و نیز پیامد های عدم پیروی از روند منظم و مداوم درمان آگاه کنند. از سوی دیگر حمایت و تشویق بیمار می تواند بسیار اثربخش باشد. بیمارانی که دغدغه مندی کادر درمان برای سلامتی خود را درک کنند و متوجه میزان اثرگذاری نقش خود در بهبود بیماری شوند، همراهی بیشتری خواهند داشت.
داروسازان با ساده کردن میزان، دفعات و ملاحظات مصرف دارو (توضیح شفاهی، یادداشت گذاری، ویدیوی آموزشی و غیره) که می تواند در کاهش عوارض جانبی نیز نقشی بسیار موثر داشته باشد، کمک شایانی به افزایش تبعیت مداوم بیماران از روند درمان کنند. وقتی بیمار از ملاحظات مصرف دارو آگاه باشد و دارو را به درستی مصرف کند میزان بروز عوارض دارویی کاهش می یابد.
پیش از تحویل دارو به بیمار داروسازان باید به سرعت بررسی کنند که آیا دستور و برنامه مصرف دارو به ساده ترین شکل ممکن در اختیار بیمار قرار گرفته است یا نه.
بروز عوارض جانبی یکی از علل مهم در کاهش همراهی بیمار در تداوم استفاده از داروهای تجویز شده به حساب می‌آید. داروسازان می‌توانند به طور فعال با ارائه اطلاعاتی آگاهی بیماران را در خصوص عوارض جانبی بیشتر کنند. از این رو می بایست پس از ارائه توضیحات کامل در خصوص عوارض جانبی مهم، روند مواجهه با آن برای بیمار شرح داده شده و در صورت نیاز با طرح موضوع با پزشک هرگونه تغییر پس از تایید پزشک اعمال شود. این موضوع نیازمند یک ساز و کار اصولی اتصال دهنده بیمار، داروساز و پزشک است تا در بستری امن، شفاف و قابل پیگیری این ارتباط به بهترین شکل ممکن پیش رود.
مطالعات متعددی نشان داده ارائه ی یک کارت به بیمار که شامل فاکتورهای ضروری در مورد مصرف دارو است مثل نام دارو، عکس دارو، دلیل تجویز دارو و نیز زمان مصرف آن می تواند تاثیر شگفت انگیزی در پایبندی به درمان به ویژه برای افرادی که تعداد زیادی دارو مصرف می‌کنند داشته باشد.
یادآوری مصرف دارو توسط تماس، پیامک، ایمیل و غیره به ویژه برای افراد با سبک زندگی پر مشغله بسیار کمک کننده است.
دلیل عدم پایبندی به درمان هرچه باشد، جز با گفتگوی فردی با بیماران مشخص نخواهد شد. داروسازان باید برای دخیل کردن افراد در روند درمان با پشتکار زیاد تلاش کنند. هرچه اعتماد افراد به داروساز بیشتر باشد، بیشتر می توانند نگرانی ها، سختی ها و موانعی که برای مصرف دارو دارند را مطرح کنند و تنها در قالب این ارتباط است که داروسازان می توانند نقش چشمگیر خود را در افزایش پایبندی افراد به درمان ایفا کنند.
در مطالعات مختلف نشان داده شده که برای دریافت پاسخ منطقی از داروهای تجویز شده برای یک بیماری مزمن، حداقل 80 درصد پایبندی به مصرف صحیح دارو (داروی درست، در زمان درست به مدت درست توسط بیمار درست) ضروری می‌باشد. داروسازان در سراسر جهان با انجام مداخلات اثربخش خود نقش تاثیرگذاری در ارتقا کیفیت زندگی با همراه سازی بیماران در روند مصرف داروهای تجویز شده ایفا می‌کنند.
فراموش نکنیم در صورتیکه یک بیمار به دنبال تشخیص صحیح توسط بهترین پزشک مورد درمان با مناسب ترین داروهای ممکن قرار گیرد، اگر از رژیم درمانی خود در یک روند منظم و مداوم تبعیت نکند، تمام تلاشها بی فایده خواهد بود.
منبع مورد استفاده برای تالیف این مقاله سایت www.uspharmacist.com است.
