«پیله» راهی برای بهبود تجربه دارویی بیمار است

همه صف‌های داروخانه و بسته‌های رنگارنگ دارو را در دست بیماران دیده‌ایم. اگر سالمندی در خانه باشد حتماً سبدی از داروهای مختلف در کنارش خواهد داشت. فارغ از رنج بیماری، دغدغه مصرف دارو برای بیمار و خانواده او، چالش بزرگی است. عدم پایبندی به رژیم درمانی یکی از نگرانی‌های مهم در نظام سلامت به حساب می‌آید. طبق آمار سازمان جهانی بهداشت، بیش از ۵۰ درصد بیماران در مسیر مصرف دارو، از رژیم درمانی تبعیت نمی‌کنند. به تعبیری، نیمی از همه تلاش‌ها برای تأمین از سطح سیاست‌گذاری تا تولید و توزیع دارو مستقیماً هدر می‌رود. حدود ۵۷ درصد افراد جامعه به نحوی درگیر یک بیماری مزمن هستند. بیش از ۸۵ درصد بیماران مزمن، مادام‌العمر مجبور به مصرف چند دارو هستند. بیش از ۷۰ درصد بیماران داروهای خود را به‌درستی استفاده نمی‌کنند.

امیرحسین حاجی میری، فارغ‌التحصیل داروسازی از دانشگاه علوم پزشکی تهران و دکتری اقتصاد و مدیریت داروست. او به همراه مسعود سعادتی‌راد (دکتر داروساز) و فرید صنیعی‌پور (مهندس نرم‌افزار) سه هم‌بنیان‌گذار «پیله» هستند. حاجی‌میری در دوره دانشجویی به‌عنوان قائم‌مقام مسئول فنی در داروخانه‌های دانشگاه (مجموعه ۱۳ آبان) کار کرده و اولین تجربه ارتباط مستقیم با بیمار و آشنایی با دغدغه دارویی بیماران از آن زمان در او شکل گرفته است.

ایده پیله چطور شکل گرفت؟ اعضای تیم چه کسانی هستند؟ چه نیازی را شناسایی کردید که تصمیم گرفتید پیله را راه بیندازید؟

مأموریت پیله که بهبود تجربه دارویی بیمار است، در اولین روزهای حضورم در داروخانه ریشه دارد؛ یعنی ۱۵ سال پیش. بیماران زیادی را می‌دیدم که مضطرب بودند، کیسه‌های پر از دارو، آنها را می‌ترساند. هرچند در پاسخ توضیحات دارویی ما، سرشان را به نشانه تأیید تکان می‌دادند، ولی مطمئن بودم که متوجه نمی‌شدند و با دنیایی از نگرانی در نهایت می‌رفتند و شروع به مصرف دارو می‌کردند؛ نتیجه‌اش می‌شود آمار سازمان جهانی بهداشت که بیش از ۵۰ درصد بیماران، دچار انحراف از مصرف دارو می‌شوند. آنها خودسرانه مصرف دارو را قطع می‌کنند و عملاً قاعده مصرف داروی درست، در زمان درست، به مقدار درست و از راه درست توسط بیمار محقق نمی‌شود. من فکر می‌کنم این آمار برای کشور ما بیش از این باشد، چون این آمار مختص کشورهایی است که پیامدهای سلامت را اندازه‌گیری می‌کنند و طبیعتاً نظام سلامت بالغ‌تری دارند. بیمار شش ماه بعد از معاینه اول به پزشک مراجعه می‌کند و مثلاً فشار خونش پایین نیامده، پزشک دارو را عوض می‌کند؛ غافل از اینکه شیوه مصرف دارو درست نبوده؛ نه خود دارو.

محصول اول پیله، «پیله‌پک» نام دارد که عملاً الگوبرداری از یک استارتاپ آمریکایی به اسم «پیل‌پک» است که از سال ۲۰۱۸ به واسطه اینکه آمازون آن را خرید، معروف شد. این استارتاپ با دریافت نسخه بیمار، تهیه و تأمین داروها را بر عهده دارد و سپس آنها را بر اساس وعده مصرف، به‌صورت بسته‌های کوچکی که به یکدیگر متصل شده‌اند، مرتب می‌کند و تحویل می‌دهد. ایده برایمان خیلی جذاب بود، یک شب در زمستان ۱۳۹۸ موضوع را با هم‌بنیان‌گذار دوم پیله (مسعود سعادتی‌راد) که در فضای داروخانه فعال بود، مطرح کردم. فردای آن شب‌ به من زنگ زد که ما باید این کار را انجام دهیم. دلیلش هم اینکه، دست بر قضا، همان روز یک نفر که در آمریکا زندگی می‌کرده، به داروخانه مراجعه کرده و گفته بود که «چرا از اینها در ایران نداریم! خیلی خوبه، از وقتی استفاده می‌کنم مشکلم برطرف شده و…». دو تا بسته هم جدا کرده و یادگاری داده بود. ما از همان روز شروع به بررسی جدی کردیم. فرید صنیعی‌پور به‌عنوان بازوی فناوری به ما اضافه شد؛ هم در بُعد توسعه نرم‌افزاری و هم به‌عنوان رهبر فرایندهای ساخت دستگاه. یک تیم مهندس توانمند کمک کردند که نسخه اولیه دستگاه را ساختیم. خیلی زود اولین نمونه را برای بیمار واقعی آماده کردیم. البته به معنی واقعی کلمه حداقل محصولی بود که جواب می‌داد. مریض بعد از دوره طولانی بستری با ۱۴ داروی جدید مرخص شده بود. سه ماه داروهایش را در قالب «پیله‌پک» ارائه دادیم و اگر تا قبل از این صرفاً ذوق و هیجان پروژه را داشتیم، به واسطه بازخوردهای بیمار و مراقبانش، به‌ طور جدی مشت‌مان را گره کردیم که هر کاری لازم است، انجام دهیم که اگر شده تنها به یک بیمار بیشتر، باید بتوانیم کمک کنیم.

این سرویس دارویی چگونه کار می‌کند؟

تصور کنید حاذق‌ترین پزشک جهان، دقیق‌ترین تشخیص را برای یک بیماری انجام دهد و باکیفیت‌ترین دارو در نهایت به بیمار ارائه شود. طبق آمار سازمان جهانی بهداشت، بیش از ۵۰ درصد احتمال دارد که بیمار به هر دلیل از ریل مصرف درست دارو خارج شود. شش ماه بعد مجدداً به پزشک مراجعه می‌کند، اثربخشی رخ نداده و شروع ماجراهای پیچیده بعدی. محصول اصلی پیله یا همان «پیله‌پک» به این صورت کار می‌کند که ما ابتدا نسخه و داروهای بیمار را دریافت می‌کنیم تا بتوانیم از دستور پزشک مطلع شویم. طی فرایندی در اتاق تمیز با رعایت اصول استاندارد دارویی، داروها از بسته خارج می‌شوند و در مخزن‌های مربوط به دستگاه پیله قرار می‌گیرند. از طرف دیگر داروها، دستور و وعده مصرف به‌صورت ماتریس، وارد نرم‌افزار می‌شود و چاپ اختصاصی بسته‌ها برای هر وعده مصرف صورت می‌گیرد. در مرحله آخر داروهای هر وعده، مستقلاً در یک بسته کوچک قرار داده شده و در نهایت یک نوار بلند به‌هم‌پیوسته از پک‌های دارو آماده می‌شود. بعد از کنترل مجدد، داروها در یک جعبه تحویل بیمار می‌شود تا داروهای هر وعده را به‌صورت آماده‌شده استفاده کند؛ بدون هیچ نگرانی از هر اشتباه احتمالی.

در مورد مدل درآمدی پیله برایمان بگویید. اندازه بازاری که در آن فعالیت می‌کنید، چقدر است؟

در سرویس اصلی، بیمار بسته به تعداد دارو، تعداد وعده مصرف و ملاحظات احتمالی مربوط به نسخه، هزینه پرداخت می‌کند؛ عموماً برای دوره زمانی چهار هفته یک‌بار. سرویس‌های ارزش‌افزوده نرم‌افزاری و اپلیکیشن هم به‌صورت فریمیوم درآمد کسب می‌کنند، در سطح اولیه هزینه‌ای ندارند و بیمار برای دریافت خدمات سطح بالاتر هزینه ماهیانه پرداخت می‌کند. در هر دو حالت B2C و B2B این سرویس امکان ارائه دارد. در مدل اول بیمار مستقیماً درخواست سرویس می‌کند و در مدل دوم بیمار از طریق داروخانه‌های طرف قرارداد یا بیمارستان‌ها و سایر مراکز ارائه خدمات مراقبت سلامت درخواست خدمت خواهد کرد. با توجه به هرم جمعیت ایران و الگوی رو به پیر شدن جامعه، بیش از 25 میلیون نفر در ایران به‌ طور بالقوه به خدمات دارویی نیاز دارند.

در مورد جذب سرمایه برایمان بگویید. آیا تاکنون موفق به جذب سرمایه‌گذار شده‌اید؟

تأمین سرمایه در پیله از ابتدا از طریق سرمایه هم‌بنیان‌گذاران رقم خورد. در مسیر توسعه پیله‌پک (ساخت دستگاه و تجهیز فضای تمیز) در مقطعی به تزریق سرمایه مجدد نیاز داشتیم. یک محصول به اسم جعبه‌ابزار کاربردی برای داروساز توسعه دادیم که عملاً یک کتابچه راهنمای کاربردی ویژه بود و بسیار مورد استقبال داروسازان قرار گرفت و در فاز بعدی توسعه، کمک زیادی به ما کرد. فاز بعدی یک سرمایه‌گذار فرشته به پاس سرویسی که در دوره سخت بیماری از پیله گرفته بود، تزریق سرمایه کرد و توانستیم در نهایت MVP را آماده کنیم و محصول را به نقطه درآمدزایی برسانیم. در حال حاضر برای محصول «پیله‌پک» در حال مذاکره با دو سرمایه‌گذار هستیم که هر دو به نحوی در زنجیره ارزش، ذی‌نفع کلیدی ما به حساب می‌آیند. برای پروژه نرم‌افزاری پیله اما داستان متفاوت بود. به‌ دنبال مطالعات، بعد از آماده‌کردن پروتوتایپ و یکسری آزمایش با همکاری یک شتاب‌دهنده خارج از ایران، در نهایت محصول را وارد کمپ تابستانی دیجی‌نکست کردیم و در شهریورماه موفق به جذب سرمایه اولیه از آن شدیم تا MVP را توسعه دهیم.

یکی از مهم‌ترین چالش‌های کسب‌وکارهای سلامت بحث مجوزها و قوانین است. آیا در مواجهه با این موضوع دچار خلاء قانونی یا مقاومت از سمت رگولاتور بوده‌اید؟

دارو در ایران فقط به‌عنوان یک کالای سلامت شناسایی و تعریف شده و به همین دلیل خدمات دارویی هنوز تعریف مشخصی ندارد. وقتی صحبت از خدمت سلامت می‌شود، باید استاندارد آن تبیین شود تا بتواند بعد از تأیید وارد مسیر دریافت تعرفه شود. این مسیر سراسر پیچیدگی است، به‌خصوص در مقطع حاضر که رگولاتور به‌ دلیل تعدد مشغله‌های ناشی از محدودیت منابع، موضوعات نوآورانه را به‌عنوان اولویت مورد توجه قرار نمی‌دهد. در نظام سلامت، ما هم در نهایت اگر نتوانیم جایی برای خدمات‌مان در بودجه باز کرده و پوشش بیمه دریافت کنیم، پرداخت آن از جیب بیمار خواهد بود و این مطلوب نیست. ما در این راه از چند مسیر مختلف پیش رفتیم و فعلاً یک موافقت اولیه برای ارائه خدمات به‌صورت مشروط دریافت کرده‌ایم و به‌ طور موازی با چکمه آهنین کار را جلو می‌بریم و خوشحالیم که خط‌شکنی می‌کنیم.

به‌عنوان‌ پایان‌بندی اگر نکته‌ای دارید بفرمایید.

بیمار پس از دریافت داروهایش به امان خدا رها می‌شود؛ ما در پیله تلاش می‌کنیم از این نقطه تا ویزیت بعدی توسط پزشک به‌عنوان یک همراه دغدغه‌ها و نگرانی‌های او را کاهش دهیم. دارو در ایران در سطح یک محصول باقی مانده و در پیله تلاش می‌کنیم تا حد امکان جایگاه خدمات مربوط به دارو را توسعه دهیم.